افکار سفید
افکار سفید افکاری هستند که فقط اطلاعات محض و بی طرفانه را بیان میکنند اطلاعاتی که حاوی احساسات خاصی نیستند یعنی هیجان خاصی را در ما بیدار نمی کنند. اغلب آدم ها در مورد کارهای حرفه ای خود چنین تفکری دارند
مساحت این خانه ۹۰ متر مربع است.
برای کاشی کردن آشپزخانه نیاز به… کاشی داریم و برای سرامیک کف خانه….
روغن ماشینم را ۵۰۰۰ کیلومتر قبل عوض کرده ام؛ موقع عوض کردن روغن است.
ساعت ۹ در ساختمان مرکزی جلسه دارم و ساعت ۱۱ در ساختمان غربی پس باید در بین دو جلسه به خانه تلفن کنم و بگویم امروز دیرتر می آیم.
ویژگی افکار سفید
– ویژگی این افکار این است که «غیر شخصی» هستند، یعنی :
– هــر فردی در آن موقعیت افکار مشابهی پیدا می کند به نظر می رسد این نوع تفکر موقعیت بیرونی را منعکس می کند.
– بدون این که رنگی از هیجان یا برداشتهای شخصی روی آن گذاشته شود.
– تأثیر این افکار نیز در فرد کاملاً موقت و گذر است یعنی پس از انجام کار برنامه تمام میشود و فرد را با خودش مشغول نمی کند.
افکار سیاه
این افکار لباس «قضاوت» و «نقد» بر تن دارند. از یکسو همچون افکار سفید اطلاعات عینی را بیان می کنند، یعنی اطلاعاتی که هر شخص دیگر در آن موقعیت می تواند آن ها را بپذیرد، ولی از سوی دیگر با افکار سفید متفاوتند. این تفاوت ناشی از این است که در اینجا فرد نسبت به موضوع بی طرف نیست بلکه یک «موشکافی»، «تفسیر» و «ارزش داوری» در فرد وجود دارد و فرد میخواهد ببیند «کجای کار عیب دارد؟»، همچون بازرسی که به یک سازمان مراجعه می.کند او «بی تفاوت» و «بدون قضاوت» نگاه نمی کند بلکه انگیزه ی موشکافی دارد و به دنبال سرنخ هایی از اشکالات و ایرادات سیستم میگردد به گونه ای که دیگران احساس می کنند او در حال عیب جویی است اما این موشکافی ناشی از احساس «خشم» یا «خصومت» نیست بلکه یک کنجکاوی هدف داراست. این نوع تفکر را «تفکر نقاد» می نامیم.
برای مطالعه بخش اول این مقاله میتوانید از لینک پایین استفاده کنید :
تفکر نقاد
تفکری که با ابزار و مقیاس های خود پدیده های محیطی را بررسی می کند و نمی گذارد هر فکری، هر اطلاعاتی و هر تفسیری را بپذیریم. نمونه هایی از تفکر نقاد را ببینیم:
می گویید اکثر مردم با شما موافقند کجا چنین نظر خواهی ای برگزار شده که این قدر به آن مطمئن هستید؟
حساب قبض برقمان جور در نمی آید. قبض قبلی برای مدت مشابه نصف مبلغ قبض فعلی بود و مصرف برق ماتفاوت محسوسی نکرده است.
چطور می گویی سیگار اعصاب را آرام می کند. شماکه سیگار میکشید از من عصبی تر هستید.
چقدر زود در مورد این فرد قضاوت کردم. او که مطلب توهین آمیزی به من نگفت، فقط به من اطلاع داد که درجای نامناسبی پارک کرده ام
همان طور که میبینید تفکر نقاد نگاه به سوی شخص خاصی ندارد. حتی خود فکر کننده مورد نقد قرار میگیرد.
تفکر نقاد یکی از مهارتهای زندگی است. چرا؟ چون اگر چنین تفکر موشکاف و سنجشگری ، نباشد فرد «عیب یاب» ندارد؛
متوجه اطلاعات اشتباه نمیشود و خود را نیز ارزیابی نمی کند؛ بنابراین مهارت تفکر نقاد مانع از «تلقین پذیری مفرط »می شود و باعث می شود فرد بتواند اشتباهات خود یا دیگران را دریابد و با ارزیابی مستمر ،خود از اشتباهات سنگین احتراز نماید.
در عین حال افراط در این نوع تفکر هم باعث میشود که فرد نتواند نسبت به هیچ موقعیتی پذیرش داشته باشد چرا که مرتب ایرادها و اشکالات آن موقعیت را میبیند و این تفکر، مانع پذیرش موقعیت های جدید لذت بردن از محرکهای لذت بخش و احساس رهایی و آرامش می شود.بنابراین با وجود اهمیت تفکر نقاد افراط در این تفکر نیز ممکن است مسأله ساز باشد.
نویسنده دکتر مه آسا رسولی
دیدگاهتان را بنویسید