وقتی از انعطاف پذیری صحبت می شود آن چه که در ذهن نقش می بندد میزان مقاومت در شرایط مختلف است . مثال ژیمناستیک کاری را تصور کنید که می تواند اندام هایش را تا جایی که برای خیلی از افراد غیر ممکن است خم کند ، و این نشان دهنده ی مقاومت او در تحمل شرایط است . اگر برای معنای لغوی واژه ی انعطاف پذیری به لغت نامه دهخدا مراجعه کنیم با تعاریف : نرمش، سازش، قابل خمیدگی و قابل برگشت پذیر بودن، روبرو می شویم. اما آیا وقتی از انعطاف پذیری شناختی صحبت می شود نیز منظور نرم بودن و خمیدگی و مقاومت فرد در تحمل شرایط است ؟
انعطاف پذیری شناختی
البته که این تعاریف بی ارتباط با انعطاف پذیری شناختی نیست . به طور ساده می توان گفت انعطاف پذیری شناختی یک توانایی در مغز است که فرد را وادار می کند تا با شرایط مختلف علی الخصوص شرایط جدید منطبق سازد .
در دنیای امروز که از طریق فضای دیجیتال و اینترنت موجی از داده های مختلف همواره در حال جاری شدن به ظرف ذهن است، افراد نیازمندند که بتوانند با سرعت ذهنشان را از یک فکر به فکر دیگر و از یک وظیفه به وظیفه دیگر منتقل کنند.
این مهارت قادر است منجر به افزایش درک مسائل پیچیده و کارایی بیشتر مغز و درک مفاهیم جدید باشد. بنابراین سطح انعطاف پذیری شناختی یکی از مهمترین توانایی های است که به موفقیت در دنیای امروز کمک می کند. انسان امروز بدون سطح بالایی از انعطاف شناختی توانایی زندگی در دنیای مدرن را نخواهد داشت.
برای درک بهتر این مفهوم تصور کنید کسی که درحال رانندگی در یک مسیر ناشناخته با شرایط جوی نا مساعد است و همزمان حین شناسایی موقعیت جغرافیایی می تواند با همسفر خود در خصوص مسائل کاری گفتگو کند دارای انعطاف پذیری شناختی بالاییست، در این میان اگر بتواند پاسخگوی شرایط ویژه ی پیش آمده باشد نیز می توان اذعان داشت شرایط مساعدی دارد.
به طور خلاصه تعریف رایج در میان روانشناسان عبارت است از : توانایی تغییر تفکر فرد برای سازگارکردن خود با محرک های جدید.
انعطاف پذیری شناختی معلم
در این گفتار هدف صحبت از لزوم انعطاف پذیری شناختی معلم در کلاس درس و نحوه ی اجرایی شدن آن در کلاس است.
معلم یا آموزگار که از نخستین مراحل رشد وظیفه دار تعلیم و تربیت کودکان است ، نقشی حیاتی در پرورش نسلی پویا ، سالم و نام آور دارد و چنانچه این نقش ، به شیوه ی صحیح و قابل ، ارزش گذاری نشود منتج به تضییع چند نسل در یک کشور خواهد شد.
بررسی عوامل موثر در تقویت ، بهبود و ترقی کلاس درس به عنوان یک خرده نظام اجتماعی کوچک و یک جز از کل آموزش و پرورش ضروری به نظر می رسد. یکی از این عوامل مهم و تاثیر گذار انعطاف پذیری شناختی معلم در کلاس درس است.
دکترجسیکا دور در بخش اول کتاب چه چیزی باعث می شود از خود متنفر شویم ، معتقد است یادگیری محیطی مداوم نیازمند این است که مراقبین توجه دقیقی به نشانه های ظریف داشته باشندو به همین خاطر بایستی به صورت انعطاف پذیری با اطلاعاتی
که از طریق مشاهده بیشتر به دست می آید سازگار بشوند. وقتی مراقبین دچار استرس هستند ، دور از دسترس اند ، خسته اند ، اجتناب می کنند و یا به شدت احساساتی می شوند ، احتمال پاسخ دهی مناسب به کودک کم تر می شود و در غیاب این پاسخ دهی
هم احتمال این که کودکان به طور مناسب یاد بگیرند پایین می آید.
هرچند که معمولا روانشناسان هنگام تعریف مفاهیم در چند آیتم جزئی یا کلی با یکدیگر اختلاف نظر دارند ، اما در خصوص انعطاف پذیری شناختی معتقدند عوامل زیر مفهوم مزبور را شامل می شود که در ادامه بررسی و ارتباط آن با کلاس درس مشخص خواهد شد.
- سوییچ کردن(جابجایی) جریان فکری یا تمرکز
- آپدیت کردن (به روزرسانی) باورها و تفکرات
- تفکر چند وجهی
- آنالیز کردن و بازسازی افکار
- آگاهی گسترده
برای مطالعه ی بخش دوم این مقاله به لینک رو به رو مراجعه فرمایید: بخش دوم مقاله
نویسنده: خانم هدا مرادی آموزگار و کارشناس ارشد روانشناسی، عضو رسمی کمیته ی آموزشی انجمن روانشناسی تهران
دیدگاهتان را بنویسید